Moda sektöründe geçtiğimiz yüzyılda görülen tüketim hızının artışı, tüketicilerde işgücünün değeri, estetik görünüm ve kültürel dinamikler hakkındaki algıları çarpıttı. Bununla beraber moda ve aşırı tüketimin çevresel etkileri hakkında düşüncelerimizi de derinden etkiledi. Aşırı üretim ve tüketim karşılanması asla mümkün olmayan bir talep oluşturdu, ardından da o talebi karşılamaya çalışırken çevreye geri alınamayacak zararlar verdi.
Bununla beraber, küresel endişelerin yükselmesi ve insanlık olarak yaşayabileceğimiz tek dünyaya bu kadar zarar vermemiz nedeniyle de bu duruma karşı duruşlar oluştu. Hem çevre hem hayvanlar üzerinde oluşan negatif etkinin aslında eninde sonunda bizlere de zararlı olduğu fark edildi. Bu alanlardan en önde gelenlerden bir tanesi de hayvansal kaynaklarla üretilen ürünler, özellikle deri ve kürk hammaddelerinden oluşturulan giyim ürünleri.
Hayvansal deri ve kürk kullanımı nüfusun da artışı ile sürdürülemeyecek bir noktaya geldi. Dolayısıyla da hem çevre hem de bizler için daha yararlı olan alternatifler aranmaya başlandı ve sonuç olarak vegan deri üretimi üzerine çalışmalar başladı.
Vegan Deri nedir?
Vegan deri doğal ve yapay kaynaklı olmak üzere iki farklı şekilde üretilmektedir. Birincisi olan doğal kaynaklı deriler teknolojinin gelişmesi ile çok çeşitli kaynaklardan üretilebilmektedir. Günümüzde mantar, ananas yaprağı, kaktüs, mango, zeytin ve elma kabuğu gibi halihazırda bulunan doğal kaynaklardan bile deri türevi kumaşlar üretilebilmektedir. Benzer şekilde doğal kaynaklı olarak fermantasyon yolu ile deri üretimi de bulunmaktadır. Örneğin son yıllarda sağlıklı olması ile ünlenen ve tüketimi artan kombucha içeceğinin fermantasyon sürecinin sonunda, üzerinde oluşan tabakadan bile deri üretilmektedir.
Diğer yandan da yapay kaynaklı deriler çok daha yaygın olarak kullanılmaktadır. Pamuk veya polyester kumaşın üzerine petrolden elde edilen bir kaplama yapılarak üretilen suni deri üretiminin kolaylığı sayesinde piyasada en sık görülen deri türevidir. Vegan deri alternatifleri ile kıyaslandığında çok daha dayanıklı olması, farklı renklere boyanabilmesi ve farklı dokularda üretilebilmesi sayesinde birçok moda markasının tercihi olmuştur. Hayvansal deri görünümünü taklit etmede etkili olan buruşuk dokusu sayesinde hem üreticiler hem de tüketicilerin gözüne girmiştir.
Vegan Deri & Suni Deri & Hayvansal Deri Arasındaki Farklar
Suni deri, üretim sürecinde fosil yakıtların, doğal olmayan boyaların ve yüksek miktarlarda su miktarının kullanılıyor olması sebepleriyle tepki de toplamaktadır. Aynı zamanda hayvansal deri kadar kolay şekil almaması ve üretim tesislerinde sıklıkla eriyebilmesi ve yanabilmesi gibi zorlukları da vardır. Yumuşak ve dayanıklıdır, ancak uzun ömürlü değildir. Ömrünün sonunda geldiğinde de geri dönüştürülemez. Tüm bunlara rağmen en ekonomik ve ulaşılabilir alternatif olması nedeniyle moda evleri tarafından sıklıkla kullanılır.
Vegan deri, sürdürülebilirliğin en önemli maddelerinden olan bilinçli hammadde kullanımını da göz önünde bulundurmaktadır. Yani vegan deri üretiminde ürünün ömrünün sonuna geldiğinde geri dönüştürülebilir olması da gerekli bir faktördür. Bitki bazlı malzemelerden üretilen vegan deri sürdürülebilir bir yenilik olan sunulmaktadır. Özellikle 2018 yılında geliştirilen ve Stella McCartney gibi büyük moda evleri tarafından kullanılan MyloTM isimli vegan deri mantar köklerinden üretilmektedir. Hayvansal deri gibi hissettiren ve görünen bu doğal deri yumuşak, dayanıklı, sağlam ve çevresel etkisi çok az olan bir alternatiftir. Diğer seçeneklerin aksine petrol bazlı değildir.
Diğer Deriler Yerine Vegan Malzemeler
Vegan deri alternatiflerinin hem hayvansal hem de suni deri ile karşılaştırıldığında daha sürdürülebilir oldukları ortada. Fakat şu anda daha yaygın olan deri türevleri kadar dayanıklı, kullanışlı ve ulaşılabilir olmadıkları sürece tabi ki onların yerini alamayacaktır.
Bu alandaki gelişmeler sayesinde doğal kaynaklardan üretilen deri alternatifleri arasında hayvansal deri kadar dayanıklı ve uzun vadeli olan seçenekler var. Ancak günümüzde vegan deri üretimi hâlâ küçük ölçeklerde yapılmakta ve deneysel evresinde olarak görülmekte. Büyük moda evleri ve markalar vegan deri kullanıyorlar ama az sayıda üretilen ve kullanılmaktan çok sergilenme amacı taşıyan ürünlerde. Yani mağazalarında toplu bir şekilde vegan deriden üretilmiş ürünlere yer veren pek marka yok.
Vegan deri de suni deri kadar büyük ölçeklerde üretime müsait, ancak yeni bir sistem ve altyapı gerektirmesi nedeniyle adapte olmak belli bir zaman alacaktır. Buna rağmen doğada yarattığımız etki ve atıkların çoğalma hızı göz önüne alındığında vegan deri gibi doğal malzemelerden üretilen tekstil ürünlerine yönelmek kaçınılamaz.
Vegan Deri ve Sürdürülebilir Moda
Eğer sürdürülebilirlik söz konusu ise gerçek deri olarak kabul edilen hayvansal deri türevlerine alternatif olarak, vegan derinin kullanımının gerekliliği kesinlikle göz ardı edilemez. Sürdürülebilirliğin en önemli faktörlerinden birisi olan etik üretim önemli bir etken. Etik üretim hem üretim aşamasında çalışma şartlarını hem de üretiminde canlılara zarar verilip verilmediğini kapsar. Vegan deri doğal olarak hayvanların zarar görmesinin gerektirmediği için de hayvan severlerin de kalbini kazandı.
Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus tercih edilen vegan deri türünün çevreye gerçekten de daha az zararlı olan bir alternatif olmasıdır. Eğer ki petrol ile üretilen suni deri alternatifi kullanılıyorsa bu ürün hayvanlara direkt olarak daha az zararlıdır, çünkü üretimi için hayvanın öldürülmesini şart koşmaz. Ancak çevreye verdiği zarar nedeniyle hem insanlara hem de hayvanlara uzun vadede yine de zararlıdır.
Bu nedenle bütün alternatifler arasında kullanımını en çok tavsiye edebileceğimiz seçenek doğal kaynaklı vegan derilerdir. Bu ham maddelerden üretilen ürünler maalesef ki henüz piyasada henüz yaygın veya ulaşılabilir değil. Fakat suni derinin yaygınlaştığı gibi tekstil alanında ilerlemeler geliştikçe doğal kaynaklardan üretilen deri alternatiflerinin de yaygınlaşmasını umuyoruz. Artı olarak da her zaman olduğu gibi sizleri aldığınız ürünlerin nasıl koşullar altında ve ne tür ham maddelerden üretildiklerinin bilincinde olarak alışveriş yapmaya davet ediyoruz.
