Farkındalık, adından da anlayabileceğiniz üzere özel olarak içinde bulunduğunuz duruma odaklanma ve dikkat gösterme anlamına geliyor. Tam olarak şimdi, şu an tecrübe ettiğiniz ana odaklanarak sizde oluşan duyu, duygu ve düşünce değişikliklerinin farkında olmanızı sağlar.
Buna örnek olarak meditasyon pratiklerini verebiliriz. Eğer daha önce meditasyon yaptıysanız, meditasyon sırasında nefesinize odaklanmanın ve vücudunuzu dinlemeye çalışmanın ne kadar önemli olduğunu biliyorsunuzdur. Beyninizi tamamen boşaltıp sadece şu ana odaklanırsınız, dikkatinizi bütün gün hepimizi meşgul eden yapılacaklar listelerinden uzaklaştırıp sadece ve sadece yaşadığınız saniyeye farkındalığınızı yöneltmeye çalışırsınız. Farkındalık sıklıkla “hayatta mevcut olma hissi” şeklinde de tanımlanır.
Mindful Eating (Yeme farkındalığı) nedir?
Farkındalık çalışmalarının amacı kendimizle ilgili beğenmediğimiz yönleri keşfetmek ve onları düzeltmek veya kendimizi acımasızca yargılayabilmenin başka bir yolunu bulmak değil. Amacı; tamamen kendimizi daha iyi ve daha yakından tanıyabilmek. Yargılardan uzak, daha derin bir anlayışa ulaşabilmek.
Yeme farkındalığı pratiklerinin en büyük amacı, kişinin kendi bedenini dinleyerek, ihtiyaçları doğrultusunda yemesini sağlamaktır. Açık ve tokluk hissine odaklanarak, bedenimizi dinleyerek tüketmek kendimizi daha iyi hissetmemiz konusunda çok büyük bir etken. Bedenimizin verdiği açlık ve tokluk sinyallerine dikkat etmemek bir döngüye de sebep oluyor aslında. Bir şeylerle meşgül olup açlığımıza kulak asmıyor, sonrasında da çok acıktığımız için hızlı hızlı yiyor olabiliriz. Böyle olunca da ne bedenimizi dinleyerek tokluk sinyallerini algılayabilir, ne de yemeğimizden keyif alırız.
Ayrıca yediğimiz yiyecekleri iyi veya kötü şeklinde etiketlemeden, eğer kötü kategorisinden bir şey yiyorsak bu konuda suçluluk hissetmeden yiyebilmemiz hayat kalitemizi tahmin ettiğinizden daha da fazla arttırabilir. Elbette ki sürekli abur cubur yemek sağlıklı değil, fakat takıntılı bir şekilde sadece sağlıklı şeyleri yemek zorunda hissetmek de mental sağlığımızı ve sosyal hayatımızı kötü şekilde etkileyebilir. Karbonhidratlardan kaçınıp bir daha asla makarna yemeyeceğim demenize gerek yok. Arada sırada akşamları film karşısında yediğiniz dondurma da sorun değil. Önemli olan farkındalıkla, bedenimizi dinleyerek yeme.
Farkındalıklı Beslenmeyi Nasıl Uygulayabiliriz?
Farkındalıkla yeme; kısaca yeme aksiyonu esnasında bedenimizin sinyallerine dikkat ederek, yemeğin tadını alarak yemek yemek. Bedenimizin gönderdiği açlık ve tokluk sinyallerine saygı göstermek ve eğer bedenimiz bize özellikle bir gıdaya ihtiyacı olduğunu söylüyorsa bunu dikkate almaktır.
-
Farkındalıklı yemeyi uygulamanın en kolay yollarından birisi yemek yerken dikkatinizi dağıtacak faktörleri çıkarmak. Örneğin yemek yerken normalde televizyon izliyor veya sosyal medyayı geziyorsanız bu gibi dikkatinizi dağıtacak aktivitelerden uzak durun. Şimdiye, yemeğinize ve bedeninize odaklanın.
-
Daha yavaş yemeyi deneyin. Ne kadar aç olursanız olun, her lokmayı yutmadan önce yeterince çiğneyin. (Sindirim ağızda başlar!) Hatta küçük bir çatal kaşık kullanarak daha küçük lokmalar almayı bile deneyebilirsiniz. Bu tüm tabağınızı bir anda bitirmenize engel olacak ve size dikkatinizi yemeğinize yöneltme şansı verecek.
-
Yemek yerken bütün duyularınızın farkında olmayı deneyin. Yemeğin kokusu, dokusu ve rengi gibi tüm duyularımızla algılayabileceğimiz yönlerine odaklanın ve nasıl hissettiğinize de dikkat edin.
-
Yediğiniz besinlerin nereden geldiğini göz önünde tutun. Tohum aşamasından sizin masanıza gelene kadar geçirdiği yolculuğu araştırabilirsiniz. Bunu yapmak yediğiniz yemek ile daha derin bir bağ kurabilmenize ve farkındalıkla yemenize yardımcı olacaktır.
Farkındalıklı beslenmenin faydaları nelerdir?
-
Stresi azaltma: Çalışmalar, farkındalıklı beslenme de dahil olmak üzere bütün farkındalık egzersizlerinin stresi azalttığını göstermekte. Farkında ve bilinçli olarak yaptığımız tüm davranışlar strese neden olan kortizol hormonunun kontrol altına alınmasında etkili.
-
Daha iyi sindirim: Uzmanların söylediğine göre farkındalıklı beslenme, stres seviyesini azalttığı, doyduktan sonra bile yemek yemeye devam etmeyi engellediği ve yemek yeme sürecini yavaşlattığı için sindiriminize destek olur.
-
Daha sağlıklı gıda seçimleri: Yediğiniz yiyeceklerin size nasıl hissettirdiğinin daha bilincinde olursanız, size daha iyi hissettiren yiyecekleri yeme olasılığınız o kadar artar. Bazen çok şekerli ve yağlı bir şey yediğiniz zaman vücudunuzda ağırlık veya şekerin verdiği anlık enerji geçince bir anda yorgunluk hisseder misiniz? Eğer bu gibi hislerin farkında olur ve sizi daha dinç hissettiren yiyecekleri tercih ederseniz, vücudunuzun ihtiyacı olan vitaminleri aldığından emin olabilirsiniz.
Severek Yemek Yemek ve Mindful Eating
Severek yemek yemek, hem yerken kendimizi sevmeyi hem de yediğimiz gıdayı ve o gıdanın bize verdiği enerjiyi, sağlığı sevmektir. Yediğimiz gıdayı sevmek derken sadece tadını sevdiğimiz bir yemek olmasını kastetmiyoruz. Bu yemeğin malzemelerinin aylar boyunca yetiştirilmesi, hasat edilmesi, tarladan bizim elimize geçene kadar kat ettiği onca yolun farkında olmayı kastediyoruz. Ardından da tabağımızdaki yemek olana kadar verilen emekten, ocak başında geçen zamandan bahsediyoruz. Hayatta karşılaştığımız her şeye şu anda olduğu haliyle değil de, o formu alana kadar geçirdiği tüm evreleri de görerek bakarsak çok daha içten bir anlayış kazanabiliriz.
Yemek yerken kendimizi sevmek de önemli bir konu. Kendimize şefkat göstererek toplumsal normlar etrafında şekillenen olumsuz beden algılarına karşı kendimizi koruyabilir, yemek yemek veya yediklerimiz hakkında hissediyor olabileceğimiz negatif hisler ile mücadele edebiliriz. Diğer yandan da hayatımızda tecrübe ediyor olabileceğimiz negatif veya şanssız koşullar karşısında daha dirençli olabilir, böylece duygusal beslenme gibi yemek yemek ile aramızdaki ilişkiyi olumsuz etkileyecek durumlardan kaçınabiliriz. Kendimize karşı gösterdiğimiz nezaket stres seviyelerini azaltır, dış görünüşümüzle ilgili hissediyor olabileceğimiz endişelere karşı etkili olur ve bu nedenle oluşabilecek yeme bozuklukları ile savaşır.
Unutmayın, yediğimiz herşey bedenimizde enerji olarak değerlendiriliyor. Tabağınızdaki her şeyin bedeninizin fonksiyon gösterebilmesi için gerekli olduğunu hatırlarsanız, hem bedeninize hem de yiyeceklere karşı daha ılımlı bir tutum elde edebilirsiniz.
