Onyomani (Alışveriş Bağımlılığı) nedir?
Onyomani, bağımlılık oluşturan bir davranıştır ve alışveriş bağımlılığı olarak da bilinir. Bu bağımlılık türü, insanların satın alma işlemlerine ve alışveriş yapmaya aşırı düşkünlüklerini ifade ediyor. Onyomani, birçok insanın hayatını olumsuz etkileyebilir ve genellikle kontrol edilemeyen bir alışveriş davranışı sergileyen insanları için kullanılan bir terimdir.
Alışveriş bağımlılığı, sadece maddi zararlara neden olmaz, aynı zamanda sosyal ve duygusal sorunlara da yol açabilir. Bu davranış genellikle kişinin kendi isteği ile başlar ve zamanla bir bağımlılığa dönüşür. Onyomani, insanların kendilerine ve başkalarına zarar veren bir davranış olduğu için ciddiye alınması gereken bir sorun olduğu vurgulanmalı.
Konu hakkında yapılan araştırmalara göre genellikle psikolojik ve sosyal faktörlerden kaynaklanmakta. Bireyler, kendilerini mutlu etmek ya da boşluklarını doldurmak için alışveriş yapabilirler. Ayrıca, alışveriş yapmak, bazı insanlar için bir tür terapi haline gelebilir. Onyomani, aynı zamanda diğer bağımlılık türleri gibi stres, kaygı ve depresyon gibi duygusal problemlerle de ilişkili.
Bazı insanlar, onyomani ile ilgili endişeleri ele almak için yardım almak istemeyebilirler. Ancak, bu davranış, hayatlarına zarar verebilir ve yakınlarıyla olan ilişkilerini de olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle, onyomaniye sahip insanlar, yardım almak için açık olmalı ve bir uzmana danışmalıdırlar.
Alışveriş Bağımlılığı Belirtileri
Alışveriş bağımlılığı, sadece maddi açıdan değil, kişinin sosyal, mesleki ve ailevi hayatını da olumsuz etkileyen bir sorundur. Bu bağımlılığın belirtileri farklılık gösterebilir ancak genellikle aşağıdaki şekilde sıralanabilir:
- Kontrolsüz alışveriş yapma
Bağımlılık, kişinin alışveriş yapma isteğini kontrol edememesi ile başlar. Alışveriş yapmak isteyen kişi, herhangi bir ihtiyacı olmadığı halde bile mağazalarda zaman geçirerek, gereksiz ürünler satın alarak kendisine bir tür ödül verir. Bu durum, zamanla kontrolsüz bir hale gelir ve kişi, alışveriş yapmadan duramaz hale gelir.
- Finansal sorunlar
Alışveriş bağımlılığı, maddi açıdan da olumsuz sonuçlar doğurabilir. Kişi, kontrolsüz alışveriş yüzünden kredi kartı borçlarını ödeyemez hale gelebilir veya hesaplarındaki para sıfırlanabilir. Böyle bir durumda kişi, ailevi ve sosyal hayatını da olumsuz etkileyen maddi sorunlarla karşı karşıya kalabilir.
- İlişkilerde sorunlar
Alışveriş bağımlılığı, kişinin sosyal hayatını da olumsuz etkiler. Kişi, alışveriş yapmak için ailesi veya arkadaşları ile zaman geçirmekten kaçınabilir veya onlarla alışveriş yaparken kendisini kontrol edemeyerek çatışmalar yaşayabilir. Bu durum, kişinin sosyal çevresinde yalnızlaşmasına yol açabilir.
- Dikkat dağınıklığı
Bağımlılık, kişinin dikkatini değıtarak mesleki hayatını da olumsuz etkileyebilir. Kişi, iş yerinde alışveriş yapmak için internet sitelerini gezmeye başlayabilir veya iş yerinde alışveriş paketlerini açmak için sabırsızlanabilir. Bu durum, çalışma performansını da olumsuz etkileyerek iş kaybına yol açabilir.
- Sağlık sorunları
Alışveriş bağımlılığı, kişinin fiziksel ve zihinsel sağlığını da etkileyebilir. Kontrolsüz alışveriş yapmak, kişinin stres ve kaygı seviyesini arttırarak depresyon, yeme bozukluğu ve uyku sorunları gibi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Alışveriş bağımlılığı belirtileri, her kişide farklılık gösterse de, bu belirtilerin birkaçının bir arada olması, kişinin alışveriş bağımlılığı sorunuyla karşı karşıya olduğunu işaret edebilir. Eğer sizde de bu belirtilerden birkaçı varsa, alışveriş bağımlılığı ile mücadele etmeniz gerektiğini unutmamalısınız.
Alışveriş Bağımlılığı Nedenleri
-
Çevresel faktörler: Reklamlar, indirimler, mağaza tasarımları, çevrenizdeki insanların harcama alışkanlıkları gibi faktörler, alışveriş bağımlılığına neden olabilir. Özellikle, sosyal medyadaki reklamlar ve online alışveriş imkanları, bu bağımlılık türünün artmasına neden olmaktadır.
-
Genetik faktörler: Bazı araştırmalar, alışveriş bağımlılığına yatkınlığın genetik faktörlere bağlı olabileceğini göstermektedir. Ailesinde alışveriş bağımlılığı olan kişilerin, bu bağımlılığa yakalanma olasılıkları daha yüksektir.
-
Psikolojik faktörler: Stres, kaygı, depresyon, yalnızlık, özgüven eksikliği gibi psikolojik faktörler, alışveriş bağımlılığına neden olabilir. Alışveriş yapmak, kişinin kısa süreli bir mutluluk hissi yaşamasını sağlayarak, bu faktörlerden kaynaklanan olumsuz duyguları azaltabilir.
-
Sosyal faktörler: Aile, arkadaş ve iş çevresi gibi sosyal çevreler, kişinin harcama alışkanlıklarını etkileyebilir. Ayrıca, tüketim kültürü, sosyal statü ve imaj kaygısı gibi sosyal faktörler de alışveriş bağımlılığına neden olabilir.
Alışveriş Bağımlılığı Tedavisi
Alışveriş bağımlılığı tedavisi, kişinin durumuna ve belirtilerine göre farklılık gösterir. Ancak, bu bağımlılığı yenmek için atılacak adımların başında, kişinin kendisini tanıması ve alışveriş bağımlılığı sorunuyla yüzleşmesi gelir.
Tedavi sürecinde, kişinin terapi görmesi, ilaç tedavisi alması veya grup terapilerine katılması gibi seçenekler bulunabilir. Terapi seansları, kişinin düşünce kalıplarını değiştirmesine ve sağlıklı alışveriş alışkanlıkları geliştirmesine yardımcı olabilir. İlaç tedavisi ise, depresyon, kaygı ve obsesif-kompulsif bozukluğu gibi alışveriş bağımlılığına eşlik eden diğer psikolojik sorunların tedavisinde kullanılabilir.
Grup terapileri, diğer alışveriş bağımlılığı olan kişilerle tanışıp, tecrübe paylaşımında bulunarak, birbirlerine destek olmalarını sağlar. Bu terapilerde, kişinin alışveriş bağımlılığı nedenleri araştırılır ve sağlıklı alternatifler sunulur. Tedavi sürecinde ayrıca, destekleyici bir çevre, aile ve arkadaşların desteği de önemlidir.
Paramız yok ama neden hala alışveriş yapıyoruz?
Son yıllarda, internet kullanımının artmasıyla birlikte çevrimiçi alışveriş imkanları da yaygınlaştı. Her geçen gün yeni bir alışveriş sitesi açılırken, kampanyalar ve indirimler de alışveriş yapma isteğimizi arttırıyor. Ancak, paramızın olmadığı veya kısıtlı olduğu durumlarda bile hala alışveriş yapma isteği ve davranışı sergiliyoruz. Peki, bu durumun sebebi nedir?
Birçok insan, alışveriş yaparak kendilerini daha iyi hissettiklerini düşünürler. Bu his, kısa süreli bir mutluluk sağlarken, uzun vadede alışveriş bağımlılığına yol açabilir. Yapılan araştırmalara göre, alışveriş bağımlılığı, dopamin hormonu salınımı ile ilişkilidir. Dopamin hormonu, ödül merkezlerinde salgılanarak, hoşa giden bir deneyim sonrasında mutluluk hissi sağlar. Alışveriş yapmak da, dopamin hormonu salınımını arttırarak kişinin kendini mutlu hissetmesine yol açar.
Öte yandan, online alışveriş bağımlılığı, günümüzde en yaygın görülen bağımlılık türlerinden biridir. Nomofobi olarak da bilinen cep telefonu bağımlılığı ile benzerlik gösteren çevrimiçi alışveriş bağımlılığı, kişinin internet bağlantısı olan her yerde alışveriş yapma isteği ve davranışı sergilemesi ile kendini gösterir. Yapılan bir araştırmada, X ve Y kuşağı tüketicilerinin nomofobik eğilimlerinin çevrimiçi alışveriş bağımlılığı ile ilişkili olduğu gösterilmiştir. Bu nedenle, sadece paramızın olmadığı durumlarda değil, internet bağlantısı olan her an alışveriş yapma imkanı sunan çevrimiçi platformlar da alışveriş bağımlılığı riskini arttırır.
Alışveriş bağımlılığına neden olan faktörleri ve tedavi yöntemlerini anlamak, bu bağımlılığı yenmek için önemlidir. Ayrıca, alışveriş yapmadan önce ihtiyaçlarımızı ve gelirlerimizi dikkate alarak, kontrollü bir şekilde alışveriş yapmak da alışveriş bağımlılığı riskini azaltacaktır.
